Yeme Bozuklukları, kişinin yemek yeme, beden ağırlığı ve imgesiyle ilgili düşünce ve davranışlarında meydana gelen bozuklukla ortaya çıkan, bedensel ve psikososyal boyutları olan bir rahatsızlıktır. Günümüzde özellikle kadınların yeme davranışı ve bedenleri ile olan ilişkileri komplike özellikler göstermektedir. Pek çok genç kadın; özellikle sosyal baskı ve medyanın etkisinin de bir getirisi ile ‘ince’ bir bedene sahip olmak adına oldukça çaba harcamaktadır ve bu durum önemli sonuçlara yol açabilmektedir. Kişilerin birçoğu kendini iş, insan ilişkileri, ebeveynlik, spor gibi birçok farklı performans alanında değerlendirirken, yeme bozukluğu olan kişiler kendilerini değerlendirirken çoğunlukla ağırlıkları, biçimleri ve onları kontrol etme düzeyini dikkate alırlar. Bunun sonucunda ise bu kişilerin hayatları yeme, kontrol ve şişmanlamaya karşı duyulan aşırı korkma ile geçer.

Beslenme ve Yeme Bozuklukları başlığı altında Anoreksiya Nervoza, Bılimia Nervoza, Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu, Pika, Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu gibi farklı yeme bozukluklarından bahsetmek mümkündür.

Anoreksiya Nervoza; Kişilerin zihninde yemek tarifleri, kalori hesapları dönüp durmasına, uzun açlık nedeniyle yeme istekleri olmasına rağmen kilolarını kontrol etme çabası nedeniyle, yem isteklerini engellemek için büyük çaba göstermektedirler. Bu amaçla, yemeyi reddetmekte, azaltmakta veya telafi edici birtakım davranışlarla (kendini kusturma, aşırı egzersiz vb.) alınan kalorileri denetlemeye çalışmaktadırlar.

Bulimia Nervoza; Bulimia Nervoza’da ağırlığı kontrol etmeye yönelik girişimler aşırı yeme atakları olarak devam eder. 1000-2000 kalori arasında değişen bu yeme atakları kusma, müshil, aşırı egzersiz gibi aşırı telafi edici davranışlarla sonlanmaktadır. Psikopatolojinin diğer belirtileri ise kişinin olumsuz fiziksel ve duygusal durumları sürekli bir “şişmanlık hissi” olarak yanlış etiketlemesi iken, bazılarının da vücutlarını sürekli incelemesi ve tekrar tekrar vücut boyutlarını ölçmesidir. Anoreksiya Nervoza’dan ayıran başlıca özellik ise yeme alımını kısıtlamaya yönelik girişimlerin yeme ataklarıyla sonlanmasıdır.

Tıkanırcasına Yeme Bozukluğu; kişinin normal şartlar altında yiyebileceğinden çok daha fazla miktarda yiyeceği kısa bir süre içinde tükettiği, yemek yeme davranışını dizginleyemediği ve aşırı miktarlarda yemek yeme davranışının tekrar ettiği bir yeme bozukluğudur. Bu bozukluğun temel özelliği ise yemek yeme alışkanlıkları bu tanıma uyan kişilerde aşırı yeme nöbetlerinin yol açabileceği etkileri giderebilmek için, hastanın kendini kusmaya zorlaması, idrar söktürücü ilaçlar kullanması, yeme alışkanlığını uzunca bir süre dizginlemesi ya da egzersiz ile metabolizmayı hızlandırması gibi tedbirlerin alınmamasıdır.

Pika; Pika ise besleyici değeri olmayan veya besin olmayan maddelerin düzenli ve aşırı miktarda yenmesi ile karakterize bir yeme bozukluğudur.

Kaçıngan/kısıtlı yiyecek alım bozukluğu; Anoreksiya nervoza ve bulimia nervoza’da önemli bir kriter olan ağırlık ve vücut görüntüsü kaygısı olmaksızın, sürekli olarak yiyeceklerden kaçınılması veya beslenme kısıtlaması ile karakterize bir yeme bozukluğudur.

Psikoterapi yeme bozuklukları tedavilerinin vazgeçilmez bir unsurudur. Çağdaş tedavi yaklaşımlarında temel adımlar şu şekilde özetlenebilir: Normal, sağlıklı ve kişiye uygun kiloyu sağlamak ve devam ettirmek, yiyecek kısıtlaması veya uygunsuz dengeleyici davranışları durdurmak, yeme bozukluklarının temel belirtilerini (aşırı değer verilmiş düşünce, bozuk bilişsel şemalar vb.) değiştirmek ve yerine sağlıklı olanları koymak, fiziksel komplikasyonları tedavi etmek, eş-tanı durumlarını tedavi etmek ve düzelme sonrası nüksleri önlemek.

Yeme bozuklukları biyolojik, psikolojik, sosyokültürel farklı boyutları içinde barındıran bir psikiyatrik bozukluktur. Özellikle gençleri etkilemesi ve bu etkinin boyutunun giderek artması, her branşta çalışan hekimleri, psikologları, eğitimcileri ve anne-babaları yakından ilgilendirmektedir. Erken tanı ve yönlendirme, yaşamsal nitelik taşımaktadır.

KAYNAKÇA

Kılıç, N. (2019). Duygu düzenleme güçlüğü, yeme stilleri ve mükemmeliyetçilik özelliklerinin yeme bozukluğu belirtileri ile ilişkisinin incelenmesi (Master’s thesis, Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü).

Turan, S., Poyraz, C. A., & Özdemir, A. (2015). Tikinircasina Yeme Bozuklugu/Binge Eating Disorder. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar, 7(4).

Karadere, M. E., & Hocaoğlu, Ç. Kaçıngan/kısıtlı yiyecek alımı bozukluğu nedir? Tanı ve tedavi yaklaşımları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 110-118.

Kaçar, M., & Hocaoğlu, Ç. (2019). Pika, geri çıkarma bozukluğu nedir? Tanı ve tedavi yaklaşımları. Klinik Psikiyatri Dergisi, 22.

Yücel, B. (2009). Estetik bir kaygıdan hastalığa uzanan yol: yeme bozuklukları. İlk Söz.