Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Travma, “kaza, tecavüz veya doğal afet gibi korkunç bir olaya verilen duygusal bir tepki” olarak tanımlanmaktadır. Travmatik olay ise insanın fiziksel bütünlüğünü, yaşantısını, sevdiklerini, dünya ve insanlara olan inançlarını tehdit eden olaylar olarak değerlendirilmektedir. Travmatik olay sonucunda kişinin hayatını etkileyen değişimler meydana gelebilmektedir.
Kişinin sevdiği bir kişiyi kaybetmesi, ciddi bir hastalık geçirmesi, saldırıya uğraması, deprem gibi bir doğal afet yaşaması gibi olayları yaşayan ya da şahit olan kişiler travma yaşayabilir. Aman geçen zaman içinde bu acılar azalır ve sonra da unutulur. Bazı insanlar yaşadığı travmanın sonunda kendini toparlayarak iyileşir. Ancak kimi insan vardır ki travmatik olayları yıllar geçse bile etkilerini hala üzerlerinde hissederler. Travmatik olayın üstünden uzun yıllar geçmiş olsa bile aşırı stres ya da kaygıyı hala yaşarlar. Bu kişiler, aslında olayları sık sık ve tekrar yaşıyor gibidir. Olaylarla ilgili kabuslar görmeye başlarlar.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu Belirtileri
- Tekrarlama belirtileri (olayı zihninde tekrar tekrar yaşamak)
- Kaçınma belirtileri (olayla ilgili uyarıcılardan ya da olayı hatırlamaktan kaçınma)
- Aşırı uyarılmışlık belirtileri (suçluluk, utanç, fiziksel belirtiler vs.)
- Süre ölçütü (belirtilerin uzun süre devam etmesi)
- Sosyal, mesleki ya da diğer alanlardaki işlevselliğin bozulması
Bu belirtiler yaşanan travmatik olaylardan hemen sonra görülebileceği gibi yıllar sonra da ortaya çıkabilir.
Kişiler ellerinde olmadan olayı tekrar tekrar anımsarlar, bunun sıkıntısını aynen ya da benzer şekilde yaşarlar, bunlar arasında düşlemeler, düşünceler ve algılamalar da vardır. Örneğin savaş sonrası bu duruma girmiş biri, normal yaşamda, örneğin trafikteki arabaların egzoz seslerinden aynı şekilde korkar, paniğe kapılır ve saklanma hareketlerine girişir. Yaşayan kişiler eğer çocuk yaştaysalar travmaya neden olan olayı temsil eden oyunlar oynarlar.
Travma sonrası stres bozukluğunda uzman desteği almak önemlidir. Amaç, travmanın ortaya çıkardığı belirtilerin ortadan kaldırılmasıdır. Terapiler bireysel olarak yürütülebileceği gibi travma sonrası stres bozukluğu geliştiren kişilerden oluşan gruplarla birlikte yürütülen terapiler de faydalı olmaktadır.